Oekraïne

Net als heel Europa heeft Embuild de oorlogstaferelen in Oekraïne met afgrijzen gevolgd. Wij zijn solidair met het Oekraïense volk en hopen dat het conflict zo snel mogelijk zal eindigen.

Opgelet: De recentste informatie dateert van 15 december 2022. Wij zorgen zoveel mogelijk voor updates.

Op welke manier kan het conflict in Oekraïne een impact hebben op de uitvoering van overeenkomsten?

Wegens de oorlog in Oekraïne en door de sancties genomen tegen Rusland kunnen bepaalde problemen rijzen bij de uitvoering van overeenkomsten die de uitvoering moeilijker (of zelfs onmogelijk) maken, zoals:

• Afwezig personeel;
• De prijzen van energie en van bepaalde materialen;
• De aanvoer van bepaalde materialen.

Dit kan op diverse vlakken een impact hebben zoals:

• de relatie t.a.v. de opdrachtgever (zowel privaat als overheid);
• de relatie t.a.v. de leverancier;
• de relatie t.a.v. de onderaannemer.

Een overzicht van de gevolgen van de oorlog in Oekraïne, vergezeld van bijhorende modelbrieven vindt u hier.

Ik krijg te maken met Oekraïense werknemers die vertrekken naar aanleiding van de algemene mobilisatie. Wat kan ik doen?

Als gevolg van de algemene mobilisatie waartoe de Oekraïense president Volodimir Zelensky heeft besloten, kunt u te maken krijgen met het plotselinge en vrijwillige vertrek van Oekraïense werknemers. Daardoor kan uw uitvoeringstermijn in het gedrang komen als u te maken krijgt met belemmeringen door personeelsgebrek. In dat geval moet u uw klant zo snel mogelijk op de hoogte brengen om een verlenging van de uitvoeringstermijn van de overeenkomst aan te vragen. Dit geldt zowel bij overheidsopdrachten als bij private opdrachten.

Opgelet:

1. Bij overheidsopdrachten dient u de feiten binnen de 30 dagen te melden evenals een eerste schatting van de impact ervan op de uitvoeringstermijn.
2. Bij private opdrachten moet gecontroleerd worden of er geen specifieke contractbepalingen zijn.

Gezien de politieke situatie willen wij benadrukken hoe belangrijk het is dat in overleg met alle betrokkenen naar redelijke oplossingen voor het vertrek van de werknemers wordt gezocht. Pas gezond verstand toe en informeer uw bouwpartners regelmatig over de stand van zaken van de werf in kwestie en kom onderling tijdig overeen wanneer en hoe er opnieuw aan de slag zou kunnen worden gegaan.

Ik word geconfronteerd met de terugkeer van veel Oekraïense gedetacheerden naar hun land van herkomst. Wat is de reden hiervoor?

De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft eind februari opgeroepen tot de algemene mobilisatie van alle mannen tussen 18 en 60 jaar die zich op het Oekraïense grondgebied bevinden. Terwijl eind 2021 2.500 Oekraïense werknemers naar België waren gedetacheerd, wilden zij wellicht vrijwillig en plotseling naar hun land terugkeren om op deze algemene mobilisatie in te gaan.

Welke formaliteiten moeten in acht worden genomen bij de detachering van Oekraïense werknemers naar België?

Oekraïense werknemers die naar België reizen om diensten te verlenen, genieten een vrijstelling van het verkrijgen van een arbeidskaart of gecombineerde vergunning. Op voorwaarde dat het leveren van diensten niet wordt beschouwd als de terbeschikkingstelling van arbeidskrachten en dat deze werknemers:

1. een verblijfsrecht of een verblijfsvergunning hebben voor meer dan drie maanden in de lidstaat van de Europese Economische Ruimte of van de Zwitserse Bondsstaat waar ze verblijven;
2. legaal een loontrekkende activiteit uitoefenen in de lidstaat waar ze verblijven en dat hun verblijfsvergunning minstens geldig is voor de duur van de in België uit te voeren arbeid;
3. in het bezit zijn van een geldige arbeidsovereenkomst;
4. in het bezit zijn van een paspoort en een verblijfsvergunning voor een periode die ten minste gelijk is aan de duur van de verleende dienst om hun terugkeer naar hun land van herkomst of verblijf te verzekeren.

Uiteraard dienen de gebruikelijke formaliteiten bij detachering (Limosa en A1) in acht te worden genomen.

Heeft het conflict in Oekraïne gevolgen voor de detachering van Poolse werknemers?

Hoewel Polen vooroploopt bij de opvang van Oekraïense vluchtelingen, zou het conflict in Oekraïne voorlopig geen gevolgen mogen hebben voor de detachering van Poolse werknemers naar België.

Ik word gedwongen om sommige van mijn medewerkers tijdelijk werkloos te stellen wegens de gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor mijn bedrijf. Komen zij in aanmerking voor de regeling van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht?

Op maandag 14 maart heeft de regering besloten om de regeling van de tijdelijke werkloosheid te verlengen tot 30 juni 2022. Deze vereenvoudigde procedure eindigde echter op 30 juni 2022. Als u uw normale activiteiten niet kunt hervatten om redenen die verband houden met de oorlog in Oekraïne, kunt u uw werknemers nog steeds tijdelijk werkloos maken, maar u moet de specifieke procedures in acht nemen die van toepassing zijn. Meer informatie is beschikbaar via deze link.

Het conflict in Oekraïne heeft een grote invloed op de materiaalprijzen. Wat kan ik doen?

Als er een prijsherziening in uw overeenkomst staat:

• De stijging van de materiaal- en transportprijzen zal gedeeltelijk worden doorberekend door de toepassing van de prijsherzieningsformule.
• Voor het gedeelte dat niet onder de prijsherzieningsformule valt, kunt u zich beroepen op onvoorziene omstandigheden, als een dergelijke clausule in het contract is opgenomen.

Als er geen prijsherziening in uw overeenkomst staat:

• U kunt zich beroepen op onvoorziene omstandigheden, als een dergelijke clausule in de overeenkomst staat om te vragen dat de prijsstijging wordt doorberekend.

Wij adviseren u om in ieder geval:

1. zo snel mogelijk uw klant in te lichten;
2. het initiatief te nemen om met de klant de ondervonden moeilijkheden te bespreken om samen tot een oplossing te komen;
3. de voor iedereen uitzonderlijke situatie aan te kaarten om de risico's te delen.

Ten slotte kunt u tijdens het overleg uw medecontractanten ook voorstellen om in de toekomst tegen de dagprijzen te werken. In dat geval raden wij u aan hen tijdig en op transparante wijze te informeren over de precieze gevolgen voor de uiteindelijke prijs.

Gezien de politieke situatie willen wij benadrukken dat het van belang is om in overleg met andere betrokkenen naar redelijke oplossingen te zoeken voor prijsverhogingen, bevoorradingsproblemen en verzoeken om verlenging van termijnen.

Welke impact zou het conflict in Oekraïne op de bouwmaterialenprijzen kunnen hebben?

Energieprijzen

De olie- en gasprijzen zijn sterk gestegen sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. Hoewel de gasprijs geen rechtstreekse invloed heeft op onze sector, kan de stijging van de energieprijzen gevolgen hebben voor de materiaalprijzen. 

Aanvoer van hout en houtprijzen

Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland zijn grote houtexporteurs (onder meer van houtproducten, zoals isolatiemateriaal op basis van houtvezels of multiplexplaten) bestemd voor de Belgische markt. De oorlog in Oekraïne (en de daaruit voortvloeiende EU-sancties tegen Rusland) hebben ook invloed op de houtprijzen en de houtaanvoer.

De aanvoer van staal en de staalprijzen

Op maandag 14 maart zijn de EU-leiders overeengekomen om de import van sleutelgoederen in de ijzer- en staalsector vanuit Rusland te verbieden. Deze maatregel maakt deel uit van het 4e pakket sancties tegen Rusland.

Op woensdag 2 maart heeft de Russische staalgroep Severstal bekendgemaakt dat ze stopt met uitvoer naar Europa als antwoord op Europese sancties naar aanleiding van het conflict in Oekraïne.

Een paar dagen eerder kondigde ArcelorMittal aan dat het zijn activiteiten in Oekraïne opschortte om de veiligheid van zijn werknemers te waarborgen. Hoewel de precieze gevolgen op dit moment moeilijk in te schatten zijn, wordt gevreesd voor bevoorradingsproblemen en/of hogere staalprijzen. Rusland en Oekraïne zijn namelijk goed voor ongeveer 20% van de Europese staalinvoer.

Toekenning van overheidsopdrachten

Op 8 april heeft de Europese Raad verboden overheidsopdrachten boven de EU-drempels te gunnen aan onderdanen of natuurlijke of rechtspersonen van in Rusland gevestigde entiteiten of lichamen. Dit verbod geldt ook voor onderaannemers en leveranciers wanneer zij meer dan 10% van de waarde van de opdracht vertegenwoordigen.

Welke maatregelen neemt de Belgische regering om iets te doen aan de stijgende energieprijzen?

Op maandag 14 maart raakte de regering het eens over een aantal maatregelen om iets te doen aan de stijgende energieprijzen:

• Het verlaagd btw-tarief (6%) op elektriciteit wordt verlengd tot 30 september 2022.
• De accijnzen worden met € 0,175 per liter verminderd op diesel en benzine. Deze maatregelen zullen in de loop van juni geëvalueerd worden.
• De btw op gas wordt verlaagd tot 6% vanaf april en tot 30 september 2022.

Welke maatregel heeft overheid genomen in het kader van overheidsopdrachten (KB 29 november 2022)?

Veel bedrijven hebben liquiditeitsproblemen als gevolg van de oorlog in Oekraïne en de verschillende sancties tegen Rusland.  In die economische context werd het aangewezen geacht om de mogelijkheid te creëren  om ondernemingen te ondersteunen  door middel van de toekenning van een voorschot. Hierdoor kunnen problemen op het vlak van financiering worden aangepakt en kunnen niet alleen faillissementen vermeden worden, maar kan ook de continuïteit van de opdrachten gevrijwaard blijven.
Het koninklijk besluit treedt in werking op 19 december 2022 en houdt op van toepassing te zijn op 31 december 2023.

Meer informatie op de website van FOD-BOSA  en in dit document 

Welke zijn de verschillende gevolgen in geval van overmacht en/of onvoorziene omstandigheden?

Als de uitvoering van de overeenkomst bemoeilijkt wordt, maar niet onmogelijk is, is er geen sprake van overmacht. Mogelijk kan er sprake zijn van een onvoorziene omstandigheid.

1. In het geval van tijdelijke overmacht bent u tijdelijk bevrijd van uw contractuele verplichting, zijnde de uitvoering van de werken. Dit betekent natuurlijk ook dat uw medecontractant niet hoeft te betalen voor diensten die niet worden geleverd.
2. In geval van onvoorziene omstandigheden kunt u recht hebben op een aanpassing van de contractuele voorwaarden, zoals een verlenging van de uitvoeringstermijn of de terugbetaling van bepaalde kosten.

Als u zich in een onvoorziene situatie bevindt, maar uw contract geen clausule in die zin bevat, kan uw medecontractant toch niet alles van u eisen. Er zijn grenzen. Als de bouwheer u vraagt om de overeenkomst verder uit te voeren zonder vergoeding van de bijkomende kosten, dan kan dit eventueel rechtsmisbruik uitmaken.

Het is van essentieel belang tussen de partijen een overeenkomst te sluiten die blijk geeft van solidariteit en waarin de risico's dienovereenkomstig worden verdeeld.

Wat is een onvoorziene omstandigheid?

Een onvoorziene omstandigheid is een omstandigheid die ten tijde van het sluiten van de overeenkomst niet te voorzien was en die tot gevolg heeft dat de uitvoering van de overeenkomst voor een van de partijen duurder en/of moeilijker wordt. Voorbeelden hiervan zijn een plotselinge en onvoorziene stijging van de energieprijzen, een tekort aan bepaalde materialen, of het onvermogen om voldoende arbeidskrachten te vinden door het plotselinge en vrijwillige vertrek van onderaannemers.

De overheidsopdrachtenreglementering erkent de onvoorziene omstandigheid, terwijl u er zich in private opdrachten enkel op kan beroepen als dit in uw overeenkomst staat.

Welke rechten zullen Oekraïense vluchtelingen hebben wanneer zij in België aankomen?

De Europese Raad heeft op donderdag 3 maart zijn goedkeuring gehecht aan de activering van de richtlijn betreffende de tijdelijke bescherming van ontheemden uit Oekraïne. Concreet betekent dit dat Oekraïense vluchtelingen het recht zullen hebben om legaal in een lidstaat te verblijven, maar ook om zich vrij te verplaatsen binnen de EU, toegang te hebben tot de arbeidsmarkt en tot huisvesting, medische bijstand te ontvangen en hun kinderen zullen toegang hebben tot onderwijs. Deze rechten gelden voor een periode van één jaar, die met zes maanden kan worden verlengd tot een totale periode van twee jaar.

Zullen Oekraïners die in België aankomen, in België mogen werken?

Ontheemden uit Oekraïne zullen tijdelijke bescherming krijgen en daardoor in België mogen werken. Wij benadrukken dat het belangrijk is dat deze werknemers tegen Belgische lonen en voorwaarden werken en de geldende gezondheids- en veiligheidsnormen naleven.

Hoe zal de registratie van Oekraïense vluchtelingen in België in de praktijk verlopen?

Vanaf maandag 7 maart is elke gemeente gemachtigd om bij de registratie van Oekraïense vluchtelingen hun een attest af te leveren waarmee zij een A kaart kunnen verkrijgen (bewijs van inschrijving in het vreemdelingenregister). Wie reeds als persoon met kort verblijf bij zijn of haar gemeente staat ingeschreven, zal zich opnieuw kunnen inschrijven voor tijdelijke bescherming.

Worden er in de bouwsector initiatieven genomen om de Oekraïense bevolking te helpen?

Sommige van onze leden, die anoniem wensen te blijven, hebben de inzameling van eerste hulp- en verzorgingsproducten georganiseerd, de verzending van hulpgoederen naar Oekraïne of de terbeschikkingstelling van voertuigen.

De Vlaamse regering is een enquête gestart om geschikte plaatsen te vinden voor tijdelijke huisvesting van vluchtelingen (bijvoorbeeld in mobiele woningen). Embuild VZW brengt de Vlaamse regering in contact met bouwbedrijven die bereid zijn om Oekraïense vluchtelingen op te vangen.

In Brussel denkt Construcity na over hoe Oekraïense kinderen in het onderwijs kunnen worden opgevangen en hoe hun ouders een baan in onze sector kunnen vinden of eventueel een opleiding kunnen volgen als zij dat willen.

Ik zou het Oekraïense volk willen helpen. Wat kan ik doen?

Na het Russische militaire offensief zijn er vele initiatieven gelanceerd om de Oekraïense bevolking te steunen. Talrijke ngo's, zoals Amnesty International, het Rode Kruis, UNICEF en het Belgisch Consortium voor Noodhulpsituaties 12-12 hebben een oproep tot giften gedaan. De Verenigde Naties hebben ook een Oekraïens humanitair fonds opgericht om de eerstelijnspartnerorganisaties tijdens het conflict te steunen.

Nu de moeilijkste winter in decennia nadert, moeten we onze steun aan het Oekraïense volk en de energiesector van het land opvoeren.  Donaties van energieapparatuur, materialen en brandstof zijn nodig om de beschadigde energie-infrastructuur te herstellen en de energievoorziening te herstellen. neem gerust contact met met het secretariaat van de Energiegemeenschap voor de meest recente lijst van dringende energiebehoeften. 

Voor meer informatie: Ukraine emergency support activities

De Europese Commissie heeft ook een solidariteitscampagne voor Oekraïne gelanceerd.

De Oekraïense ambassade in Brussel heeft ook een oproep gedaan voor financiële en materiële giften (hoofdzakelijk geneesmiddelen, medische uitrusting, dekens en slaapzakken, hygiënisch materiaal, computers, beschermingsuitrusting).

Ten slotte werden nog andere initiatieven ontwikkeld op lokaal niveau, met de opening van talrijke afgiftepunten in heel België.

PERSBERICHTEN

• VCB: Bouw ondersteunt opvang van Oekraïense vluchtelingen in Vlaanderen (11 maart 2022)
• Prijzen van bouwmaterialen blijven verder stijgen, ook door oorlog in Oekraïne (10 maart 2022)
• Oekraïners welkom in de bouw (03 maart 2022)